Exoskeletten maken zwaar en repetitief werk lichter. Werknemers raken minder vermoeid en zijn duurzaam inzetbaar. Ook mensen met fysieke beperkingen kunnen met een exoskelet soms weer deelnemen aan het arbeidsproces. In het kader van meet the maker spraken we met Dennis Stevens, directeur Corporate van Skelex. Hij vertelt over de oorsprong, de technologie, het belang van draagcomfort en maatwerk en over de missie om exoskeletten net zo normaal te maken als veiligheidshelmen en -schoenen.
Dennis Stevens heeft een achtergrond in innovatie en business development in de bier- en verpakkingsindustrie: ‘Mijn overstap naar exoskeletten heeft te maken met de kansen die ik zag en met mijn drive om impact te maken op het welzijn van mensen. Verder heb ik een passie voor innovatie en iets nieuws bouwen. In mijn vorige banen heb ik gezien dat werknemers fysieke klachten kregen bij zwaar en repetitief werk. 100 keer op een dag 5 kilo tillen of dagelijks boven je hoofd werken, is enorm belastend. Met een exoskelet kunnen we het werk van deze mensen een lichter, veiliger en aangenamer maken.’
De start van Skelex ligt bij de TU Delft (YES!Delft programma) en een samenwerking met Airbus. Universiteit en bedrijf zochten samen naar een technologische oplossing om werkzaamheden boven het hoofd te verlichten. Skelex heeft deze technologie daarna verder ontwikkeld met TNO. Stevens: ‘Onze missie is het lichter maken van zwaar en repetitief werk. Als werknemer hou je dan aan het eind van de dag meer energie over, zodat je ’s avonds nog kan sporten of met je kinderen kunt spelen. Het voordeel voor de werkgever is dat je voortijdig uitval door lichamelijke klachten voorkomt.’
De oplossingen van Skelex richten zich op verschillende delen van het lichaam: nek, armen en schouders, onderrug en hand en pols. Stevens: ‘We maken voornamelijk gebruik van passieve exoskeletten. Passief betekent dat ze werken zonder motoren en batterijen. De kracht wordt opgeslagen en vrijgegeven door middel van veren en elastieken.’
Bovenarmen en schouders
Paradepaardje is de Skelex 360, een passief exoskelet voor bovenarm- en schouderondersteuning. Het werkt met twee metalen veren (één per schouder). Wanneer de bovenarmen omhooggaan (voorbij ongeveer 45 graden), ontspannen de veren zich en geven ze extra kracht aan de arm. Dit maakt werkzaamheden voor of boven het hoofd lichter, zoals het stuken van een plafond. De Skelex 360 weegt nog geen drie kilo en steunt op de heupen, waardoor je het gewicht nauwelijks voelt. De veren werken onafhankelijk en dat geeft je volledige bewegingsvrijheid.
Onderrug, nek en handen
De exoskeletten zijn in eerste instantie ontworpen voor professionals in de bouw, industrie en logistiek. ‘De adoptie is het snelst bij zzp’ers en eenmanszaken, zoals stukadoors’, vertelt Stevens. ‘Zij zien direct het voordeel van langer werken en minder moe zijn: het voorkomt uitval en daardoor inkomstenderving. Dit laat onderzoek van TNO uit 2022 ook zien.’
Andere succesverhalen komen van melkveehouders zonder melkrobot die de Skelex 360 gebruiken voor het aan- en afhalen van melkapparatuur. De Skelex Edge voor rug-ondersteuning wordt ingezet bij stratenmakers en mensen in gebogen houding aan een lopende band werken. De Ironhand wordt onder meer gebruikt door werknemers in assemblagebedrijven, gieterijen en leerlooierijen.
De inzet van exoskeletten sluit aan bij goed werkgeverschap vindt Stevens: ‘Kantoormedewerkers krijgen terecht allerlei ergonomische hulpmiddelen, zoals stoelen en verstelbare bureaus. Werknemers op de werkvloer komen er vaak bekaaid vanaf. Investeringen in middelen die hun werk verlichten geven blijk van waardering en helpen in het behouden van het personeel. Het is een investering die je snel terugverdient, aangezien verzuim al snel €250 tot €400 per dag kost. Wat we ook zien, is dat de kwaliteit van het werk verbetert als mensen met een exoskelet werken.’
Het inzetten van exoskeletten kan bijdragen aan het terugdringen van uitval en de re-integratie van werknemers. Stevens: ‘Er zijn genoeg voorbeelden van mensen met schouderklachten die uit de WIA komen en weer aan het werk kunnen dankzij het exoskelet. We zijn in gesprek met sociale werkplaatsen om te kijken hoe we met onze technologie het takenpakket van mensen met fysieke beperkingen kunnen uitbreiden. Werk dat eerst fysiek onmogelijk was, kan opeens wel.’
‘Een exoskelet is geen heilige graal’, maakt Stevens duidelijk. ‘De beperking is dat het niet alle bewegingen ondersteunt; het zijn oplossingen voor specifieke spiergroepen, mensen en toepassingen. Nu de technologie staat, ligt onze focus op de mens: we zetten in op meer draagcomfort en maatwerk.’
‘Voor de komende jaren verwachten we dat het gebruik van exoskeletten fors zal toenemen nu het draagcomfort steeds verbetert en de kosten van de producten lager worden. Met een afnemende beroepsbevolking is het zaak om mensen te behouden in hun baan. Exoskeletten kunnen hier een grote rol spelen. Skelex zet in op adaptaties van haar producten voor specifieke beroepsgroepen, waardoor het gebruiksgemak voor hen beter wordt, zoals de brandvertragende versie van de Skelex 360 voor lassers of een cleanroom versie voor gebruik in high-tech productieomgevingen.’
De grootste barrières voor adoptie zijn onbekendheid en het onjuiste beeld van exoskeletten als duur en complex. ‘Wij zien ook dat je voor draagvlak moet zorgen bij werknemers,’ stelt Stevens. ‘Iets nieuws vergt een gedragsverandering en dat kost tijd, dus laat medewerkers aan den lijve voelen hoe het werkt en wat het oplevert. Onze ultieme droom is dat het exoskelet net zo normaal en standaard wordt als veiligheidshelm en andere persoonlijke beschermingsmiddelen. We hopen dat succesverhalen uit de praktijk en toekomstige wet- en regelgeving de adoptie versnellen.’
In de serie Meet the Maker vertellen bedenkers en ontwerpers van inclusieve technologie over hun drijfveren, missie en toekomstwensen. Zo introduceren we opkomende technologie om in de gaten te houden. Ken of ben jij een interessante startup of scale ups die zich bezighoudt met inclusieve technologie? Neem dan contact met ons op en wie weet zie je de technologie snel terug op onze website.
De nieuwe subsidieregeling inclusiviteitstechnologie voor het mkb biedt kansen voor het inzetten van exoskeletten. Met de subsidie kunnen mkb’ers financiële ondersteuning krijgen om inclusieve technologie aan te schaffen en zijn er mogelijkheden voor advies en ondersteuning bij implementatie. Lees meer over de subsidieregeling.
Bij Senzer hebben ze een demoruimte waarin verschillende soorten inclusieve technologieën onderzocht en gebruikt worden. Eén van deze inclusieve technologieën is het exoskelet. Om erachter te komen of exoskeletten worden ingezet op de werkvloer en hoe de reacties van de medewerkers zijn, is KIT in gesprek gegaan met Ton Janssen, quality engineer inclusieve technologie van Senzer.
Lees meer
Bij Promen maken ze gebruik van de inzet van exoskelet om mensen te ondersteunen in hun werk. Ze delen de geleerde lessen en opbrengsten.
Lees meer
TNO, partner in KIT, participeert in het Europese project Exskallerate, dat de toepassing van exoskeletten in de bouw onderzoekt. Donderdag 24 juni organiseerde TNO in dit kader een bijeenkomst waar zes leveranciers van exoskeletten hun producten demonstreerden en waar deelnemers, MKB bedrijven en sociale werkbedrijven, de exoskeletten ook zelf konden uitproberen.
Lees meer
Kun je exoskeletten inzetten voor mensen met een fysieke arbeidsbeperking? Waar moet je opletten en welke exoskeletten zijn er op de markt? In TINK Cedris nam Michiel de Looze, hoogleraar Productie Ergonomie aan de VU, en verbonden aan TNO, ons mee.
Lees meer